Salderen

Salderen is het verrekenen van geproduceerde en verbruikte elektriciteit. In het Engels wordt dit ook wel net-metering genoemd. De mogelijkheid tot salderen is van belang voor de bezitters van zonnepanelen. Zij kunnen hierdoor de stroom die zij opwekken maar niet direct verbruiken verrekenen met verbruik op het moment dat de productie van de zonnepanelen niet toereikend is om het verbruik te dekken (zoals 's nachts wanneer de zon niet schijnt bijvoorbeeld). Het voordeel van salderen t.o.v. eerst de geproduceerde stroom verkopen en daarna weer stroom terug kopen is dat er in die laatste situatie bij het terug kopen energiebelasting en btw betaald moet worden die men niet ontvangt bij het verkopen van de stroom. De energiebelasting is momenteel ruim 11 cent en de btw over de EB en de stroomprijs is ongeveer 4 cent. Het voordeel van salderen is daardoor dus dat het korte termijn overschot 11 + 4 = 15cent meer waard is (op een stroomprijs van ongeveer 23cent). Dit maakt bijna altijd het verschil tussen een (zeer) rendabele investering en een (zeer) onrendabele investering.

Regels

Er zijn een aantal regels en voorwaarden voor wat betreft het salderen. De zijn opgenomen in de Beleidsregel Redelijke Terugleververgoedingen. Op 17 februari 2011 is echter de "Slimme Meterwet" aangenomen, waarin op het laatste moment ook nog een paar aanpassingen voor wat betreft het salderen zijn opgenomen. Door deze aanpassingen is onder andere de limiet voor salderen verhoogd van 3000kWh naar 5000kWh. Daarnaast vervalt het recht op salderen niet meer bij het overschrijden van deze limiet (voorheen verviel bij het overschrijden van de limiet van 3000kWh ook het recht om de eerste 3000kWh te salderen). De regels op dit moment:

• Maximaal 5000kWh per jaar salderen (hiertoe zijn leveranciers minimaal verplicht, maar de wet laat de optie open om meer te salderen en sommige leveranciers maken hiervan gebruik.)
• Een aansluitcapaciteit van maximaal 3x80A. Dit is in de praktijk enkel een beperking voor grote ondernemingen die veel elektriciteit verbruiken.
• Niet meer salderen dan er verbruikt wordt. Er zijn echter gevallen bekend waarbij mensen het voor elkaar hebben gekregen om meer te salderen dan ze verbruikten. Dit is dan echter voor kosten van de leverancier en daarom eerder uitzondering dan regel. Sinds kort heeft Greenchoice het beleid gemaakt om tot -1000kWh (1000kWh meer levering dan verbruik) te salderen. Dit beleid is eenzijdig te wijzigen, dus pas op.

Salderen in de praktijk

De regels omtrent het salderen lijken vrij eenvoudig, maar blijken dit in de praktijk niet te zijn. Dit komt enerzijds door interpretatieverschillen, maar voor een groter deel door een onwil van de gevestigde orde (energieproducenten en -leveranciers) om mee te werken aan verkleinen van hun eigen markt.

Hoe de regels in de praktijk komen is afhankelijk van uw meter. Er zijn grofweg drie situatie mogelijk in Nederland die hieronder beschreven worden.

Ferraris Meter

Een Ferrarismeter met dubbel telwerk

Dit is misschien wel de beste meter voor een zonnepaneel bezitter. Deze Ferrarismeter (ook wel bekend als draaischijfmeter vanwege de karakteristieke ronddraaiende schijf) draait simpelweg met de stroomrichting mee. Dat wil zeggen dat de meter vooruit loopt als er stroom verbruikt wordt en dat deze achteruit loopt als er meer stroom wordt geproduceerd dan er binnenshuis verbruikt wordt.

Bij deze meter zijn alleen de totalen bekend. De limiet van 5000kWh salderen per jaar is bij deze meters dan ook niet te handhaven, maar het is wel toegestaan deze meters voor salderen te gebruiken. Het voornemen om terug te leveren is geen reden voor een vervanging van deze meter! Als u zonnepanelen heeft of van plan bent deze te nemen, overweeg dan goed of u uw meter wilt laten vervangen door een moderne digitale variant, want hierbij loopt u mogelijk de gewenste voordelen van een Ferrarismeter mis.

Doordat de Ferrarismeter automatisch saldeert, is er slechts één geïntegreerde meterstand, waardoor er bij de netbeheerder dan wel energieleverancier geen "fouten" gemaakt kunnen worden bij het correct verrekenen van de te salderen stroom. Zolang u niet (veel) meer produceert dan dat u afneemt (met als gevolg negatieve meterstanden), is er geen limiet aan hoeveel u kunt salderen!

Ferraris meter met terugloopblokering

In de praktijk zijn ze zeer zeldzaam, maar er zijn Ferraris meters in de omploop die het teruglopen van de meter blokkeren. Als u zo'n meter bezit is het bijna altijd beter deze te laten vervangen door een meter die wel de teruggeleverde stroom meet. Als u al zonnepanelen bezit kunt u eenvoudig controleren of uw meter ook werkelijk terug loopt op een zonnige dag (mogelijk moet u hiervoor alle verbruikers in het huis uitschakelen en let hierbij op dat niet alleen het wieltje, maar ook de teller terug loopt!)

Er is ook een tabel met uitgegeven metercodes gepubliceerd. In deze tabel staat ook opgenomen of een meter een teruglooprem heeft:

Lijst van meters in Nederland die vermeld of er een teruglooprem op zit

Vervangen van uw Ferraris meter

Het is in principe niet nodig om uw ferraris meter te laten vervangen wanneer u wilt gaan salderen en over het algemeen is dit ook af te raden. De meeste netbeheerders en leveranciers zullen hier echter wel op aandringen, maar u hoeft hier niet op in te gaan, tenzij uw meter is afgekeurd. Hieronder staat een link naar lijst met afgekeurde meters:

• Metercodes van afgekeurde meters
• Toelichting op de lijst van afgekeurde meters
• wenken.pdf Praktische Wenken m.b.t. de meterpool hierin staan de criteria voor de afkeur van meters.

Digitale Meter met teruglever telwerken

Iskra digitale meter met teruglevertelwerken

Als u een digitale meter heeft die geschikt is voor het registreren van teruglevering, dan heeft u vier telwerken: een telwerk voor hoog-, respectievelijk laagtarief voor zowel verbruik als teruglevering. Deze meter telt altijd maar op één telwerk tegelijkertijd. Afhankelijk van de dag en de tijd kan dit een hoog- danwel een laag-tarief-telwerk zijn. Afhankelijk van de som van al het verbruik en productie een telwerk voor levering danwel verbruik.

Ook bij een drie-fase aansluiting geld dat de som van alle fase bepaald. U mag dus bijvoorbeeld op Fase 1 1000W leveren en op fase 2 en fase 3 allebei 500W verbruiken, dan staat de meter stil. Als u meer zou leveren in deze situatie telt een telwerk voor teruglevering alles wat u meer levert dan u verbruikt. Als u in de voorbeeldsituatie meer gaat verbruiken, dan telt een telwerk voor verbruik wat u meer verbruikt dan u zelf produceert.

De uiteindelijke saldering van de standen van deze meter zijn echter het meest voorkomende probleem met salderen. Er bestaat momenteel geen 100% duidelijkheid over de manier waarop de verrekening zou moeten geschieden en hoe dit in de praktijk wordt uitgevoerd door de verschillende partijen (die hier vaak geen zin in lijken te hebben). De consensus lijkt er momenteel echter op te wijzen dat het salderen als volgt gaat: eerst de meterstanden voor verbruik verminderen met de meterstanden voor teruglevering tot maximaal nul. Als er bij een van de teruglevertelwerken meer is teruggeleverd dan verbruik op het bijbehorende verbruikstelwerk, dan wordt dit overschot in mindering gebracht op het andere verbruikstelwerk indien mogelijk. Voor dit alles geld een maximum van maximaal 5000kWh te verrekenen op de meterstanden. Teruglevering boven de 5000kWh moet door de leverancier met een redelijke vergoeding vergoed worden. Dit is meestal de kale stroomprijs.

Digitale Meter zonder teruglever telwerken

Als u een digitale meter heeft met maar twee telwerken (één voor hoogverbruik en één voor laagverbruik), dan kunt u niet salderen. Weliswaar zal het deel van de direct geconsumeerde zonnestroom niet in rekening gebracht worden, maar zonnestroom die u niet direct verbruikt en dus terug het net in gaat, krijgt u niet vergoed. Deze stroom gaat bijvoorbeeld naar de buren die hiervoor betalen aan de energieleverancier! In dit geval is het dan ook aan te raden uw meter te laten vervangen door een model wat wel de teruglevering registreert (als u genoeg teruglevert om de kosten hiervan te rechtvaardigen natuurlijk). De vervanging van uw meter kunt u normaal gesproken bij uw netbeheerder aanvragen. Dit is meestal een andere partij dan de energieleverancier sinds netbeheerders de afgelopen jaren afgesplitst zijn. De kosten van het vervangen van de meter waren bij Enexis in 2010 € 105,67, maar tegenwoordig vervangt Enexis uw hoofdmeter door een teruglevermeter kostenloos. Als u niet weet wie uw netbeheerder is, dan kunt u daarvoor het EAN-codeboek raadplegen.

Wanneer de meterstand opnemen?

Omdat de opbrengst van zonnepanelen varieert met de seizoenen kan het verstand zijn om goed op te letten wanneer de meterstand doorgegeven wordt. Dit is zeker van belang in het geval van een Ferrarismeter, maar ook bij een digitale meter als u door toepassing van de salderingslimiet van 5000kWh naar rato van dagen tussen de opnames van de meterstanden deze limiet dreigt te overschrijden. Als uw zonnepanelen uw verbruik dekken en uw verbruik is het hele jaar constant (meestal is dit in de winter iets hoger, maar met airconditioning kan de zomer ook significant hoger zijn), dan zult u gemiddeld de helft van het jaar teveel produceren en de andere helft te weinig. Als de meterstand nu net aan het begin van een periode met overproductie wordt opgenomen en daarna precies aan het einde van de periode van overproductie, dan zal een Ferrarismeter onder zijn beginstand staan en een digitale meter meer teruglevering hebben dan verbruik. Omdat er niet meer gesaldeerd kan worden dan er verbruikt is verliest u hiermee een deel van uw opgewekte stroom. Bij een Ferrarismeter heeft u ook nog het risico dat er moeilijk gedaan wordt over een "onmogelijke" negatieve stand.

Probeer er dus voor te zorgen dat de meterstanden met 1 jaar intervallen worden opgenomen als de opwek bijna het verbruik dekt. Als u de meterstanden regelmatig noteert en in de gaten houd, dan kunt u tijdig voorzien wanneer er een ongunstige situatie dreigt te ontstaan. Het noteren en in de gaten houden van de meterstanden zorgt er overigens ook voor dat u zich bewuster wordt van uw verbruik en dit werkt vaak positief uit in het besparen van elektriciteit.

Affakkelen

Een oplossing voor een overschot aan zonnestroom kan het zogenaamde "affakkelen" van zonnestroom zijn. Dit is het nuttig toepassen van zonnestroom op een sub-optimale manier. Een voorbeeld hiervan is het gebruiken van een elektrische verwarming in plaats van de HR CV-ketel. De warmte uit de elektrische verwarming vervangt hierbij de warmte uit de CV-ketel en bespaart daardoor gas, maar gas is normaal een veel goedkopere manier van verwarmen dan elektrisch. Als een zonnestroom overschot echter verloren dreigt te gaan door een van de salderingsperikelen, dan kan dit echter toch een efficiënte oplossing zijn. (1m³ gas bevat 9kWh warmte, maar vaak is het mogelijk om 1m³ gas met minder elektriciteit te vervangen, omdat de elektrische warmte snel en plaatselijk toegepast kan worden, bijvoorbeeld op een badkamer die slechts af en toe een korte periode warm hoeft te zijn. Doordat een elektrische verwarming direct warmte produceert hoeft er korter verwarmd te worden dan met aardgas, waarbij eerst de CV moet opstarten en dan hele radiator moet opwarmen voor er maximale warmte afgifte bereikt wordt. Daarnaast zit er nog veel restwarmte in een radiator bij het uitzetten hiervan. Bij een elektrische verwarming is dit meestal niet het geval.)

Bij Greenchoice is affakkelen wellicht niet nodig. Zij hebben het beleid om tot -1000kWh te salderen. Hier mag de opwek dus iets groter zijn dan de consumptie. Dit doen zij om de jaarlijkse variatie in opwek op te vangen.

Verhogen van de salderingslimiet

De limitering van het salderen wordt gezien als een grote rem op de grootschalige toepassing van zonnepanelen. Zonder (of met een significant hogere) limiet op het salderen zou het namelijk voor veel bedrijven interessant zijn om zonder verdere subsidie zonnepanelen toe te passen. Door het gebruik van Energie Investerings Aftrek (EIA) en de Kleinschaligheids Investerings Aftrek(KIA) kan de terugverdientijd namelijk zeer gunstig worden. Ook voor particuliere grootverbruikers van elektriciteit (bijvoorbeeld bezitters van een Warmtepomp) zorgt de verhoging van de limiet op salderen ervoor dat de investering in zonnepanelen gunstiger wordt. Greenchoice heeft hiertoe een voorstel aan het ministerie van economische zaken gedaan.

Actualiteit omtrent opheffing van de limiet

Als reactie op de de uitzending van TROS Rader op 2 mei maakte Atoomstroom (leverancier van kernenergie) op 13 mei als eerste Nederlandse elektriciteitsleverancier bekend de limiet van 5000kWh op het salderen te laten vervallen en onbeperkt te zullen salderen. Nog steeds alleen bij een aansluiting van maximaal 3x80A. Er was aanvankelijk onduidelijkheid of dit echter wel wettelijk is toegestaan, maar een eerste analyse van de betreffende wetsartikelen lijkt dit niet te belemmeren. Weliswaar hoeft een leverancier maar tot momenteel 3000kWh en binnenkort 5000kWh te salderen, maar hij wordt er niet van weerhouden door de elektriciteitswet of de belasting regelgeving om meer te salderen. Ook Greenchoice saldeert vanaf nu onbeperkt. Van Trianel lijkt het dat zij nu ook onbeperkt salderen. Let wel op: Dit is niet direct bevestigd door Trianel. Vraag dit dus na voordat u hiervan uitgaat!

Leveranciers die onbeperkt salderen

• Greenchoice saldeert als enige leverancier tot 1000kWh negatief.
• AtoomStroom
• Main Energy saldeert tot 50.000kWh
• Trianel Dit is echter nog niet officieel door Trianel bevestigd.

Zekerheid

Omdat het salderen boven de 3000kWh en binnenkort 5000kWh niet verplicht is, maar enkel een gekozen beleid van de bedrijven die dit doen is er geen zekerheid dat dit ook het beleid zal blijven. Het is wel iets waar zeker de staat van dienst van Greenchoice op duidt, maar desondanks geen zekerheid. Houd hier dus rekening mee in uw investeringsoverweging of probeer dit beleid voor u persoonlijk langere tijd vast te leggen in een contract. Daarnaast is er mogelijk een kink in de kabel vanuit het Ministerie van Financiën:

"Heffing van BTW vindt plaats over de geleverde elektriciteit. Eventueel door de verbruiker op het net gezette elektriciteit mag hier niet op in mindering worden gebracht. De Europese BTW-richtlijn biedt geen mogelijkheid hier op een andere wijze mee om te gaan"

Voor een meer uitgebreide uiteenzetting van de (on)zekerheden omtrent salderen verwijs ik u naar PolderPV.nl.